Oral liken planus, ağzınızın içindeki mukoza zarlarını etkileyen kronik bir inflamatuar durumdur. Oral liken planus beyaz, dantelli yamalar; kırmızı, şişmiş dokular veya açık yaralarla kendini gösterir. Bu lezyonlar yanma, ağrı veya başka rahatsızlıklara neden olabilir. Bir kişiden diğerine geçemez. Bozukluk, bağışıklık sistemi, bilinmeyen nedenlerle oral mukoza hücrelerine karşı bir saldırı başlattığında ortaya çıkar. Semptomlar genellikle yönetilebilir, ancak oral liken planusu olan kişilerin, etkilenen bölgelerde ağız kanseri geliştirme riski olabileceğinden düzenli olarak izlenmesi gerekir.
Liken planus deriye ve oral-özofagus mukozal dokularına saldırabilen bir durumdur. Sıklıkla sadece ağızda görülür. Genel olarak liken planus, toplumun yaklaşık %2'sini etkiler. Hastalık herhangi bir yaş grubunda ortaya çıkabilmesine rağmen, 50 yaşın üzerindeki kadınların liken planusa yakalanma olasılığı daha yüksektir.
Oral liken planusta kalıtım ve bağışıklık sistemi rol oynar
Liken planusun etiyolojisi tam olarak bilinmemekle birlikte kalıtım ve bağışıklık sistemi rol oynamaktadır. Araştırmalar, bunun deri veya mukoza içindeki bir antijene (alerjik tipte) bir yanıt olduğunu ortaya koymaktadır. Bazı bilim adamları liken planusun, beyaz kan hücrelerinin ağzı çevreleyen cilt hücrelerini istila ettiği otoimmün bir hastalık olduğuna inanıyor, ancak daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Bazı bilim adamları ise liken planusu “hücre aracılı bir bağışıklık tepkisi” olarak sınıflandırır ve şu anda ilgili spesifik antijeni bilmediğimiz için hastalığı otoimmün olarak sınıflandırmak için henüz çok erken olduğuna inanır.
Oral liken planus ağızda nasıl görünüyor?
Liken adı, ağ gibi yosunlu görünümüyle kayaların üzerinde büyüyen bir çalıdan türemiştir ve ağızda birkaç farklı desene sahip olabilir. Retiküler form yanaklarda hafif kalkık “dantel ağ gibi beyaz ipler” şeklinde olabilir. Aşındırıcı (atrofik) form yanaklar, dil ve diş etleri dahil olmak üzere mukozal yüzeyleri etkileyebilir. Bu form, ilgili bölgedeki mukozanın üst tabakasının bozulması nedeniyle genellikle parlak kırmızı görünür.
Çoğu durumda, aşındırıcı liken planusu olan insanlar, özellikle aşırı sıcak, asidik, sert veya baharatlı yiyecekler yemek ve içmekten rahatsızlık duyarlar. İnatçı vakalarda ülserasyon meydana gelebilir. Ülserlerden muzdarip olan kişiler, içmedikleri veya yemek yemedikleri zamanlarda bile ağrıyla karşılaşabilirler. Daha az sıklıkla görülen liken planus, mukoza dokusunun yoğun bir şekilde kalınlaşması ile karakterize edilen “plak benzeri liken planus”dur.
Liken planusun neden olduğu sertlik ve takip eden yetersizlik, önemsizden şiddetliye kadar değişir. Cilt lezyonları, mor veya kahverengi olan kabarık kaşıntılı döküntüler şeklinde olabilir. Ayrıca gözler, yemek borusu ve cinsel organ gibi diğer mukozal yüzeyler de etkilenebilir.
Oral liken planus teşhisi
Likenoid reaksiyonlar hem mikroskopik hem de klinik olarak liken planusu taklit eden mukozal bir hastalıktır. Alerjilere bir tepkidir. Bazen ilaçlar, ağız bakım ürünleri ve nadiren metal diş materyalleri tarafından tetiklenir. Likenoid reaksiyonun altında yatan nedeni tanımak çoğu zaman yanıltıcıdır. Bununla birlikte, bir kez tespit edildiğinde, bu lezyonlar hızla iyileşebilir.
Oral liken planus teşhis edilmeye çalışırken sizinle öncelikle tıbbi ve diş geçmişiniz ve aldığınız ilaçlar tartışılacaktır. Ağzınızdaki ve vücudunuzdaki diğer yerler dahil olmak üzere semptomlar gözden geçirilecek ve bu alanlar muayene edilecektir. Ayrıca aşağıdakiler gibi laboratuvar testleri de istenebilir:
Biyopsi: Ağzınızdaki bir veya daha fazla lezyondan küçük bir doku örneği alınır ve oral liken planus belirtileri aramak için mikroskop altında incelenir. Oral liken planus ile yaygın olarak ilişkili bağışıklık sistemi proteinlerini tanımlamak için daha özel mikroskobik testler gerekebilir.
Kültürler. Pamuklu bir bez kullanılarak ağzınızdan bir hücre örneği alınır. Numune, ikincil bir mantar, bakteri veya viral enfeksiyonunuz olup olmadığını belirlemek için mikroskop altında incelenir.
Kan testleri. Bunlar, oral liken planus ile nadiren ilişkili olabilen hepatit C ve oral liken planusa benzeyen lupus gibi durumları tanımlamak için yapılabilir.
Oral liken planus tedavisi
Oral liken planus kronik bir durumdur. Tedavisi yoktur, bu nedenle tedavi, şiddetli lezyonların iyileşmesine yardımcı olmaya ve ağrıyı veya diğer rahatsızlıkları azaltmaya odaklanır. Hekiminiz uygun tedaviyi belirlemek veya gerekirse tedaviyi durdurmak için durumunuzu izleyecektir.
Ağrınız veya rahatsızlığınız yoksa ve sadece beyaz, dantelli lezyonlar varsa herhangi bir tedaviye ihtiyacınız olmayabilir.
Daha şiddetli semptomlar için topikal uyuşturma ajanları gibi tedaviler (semptomatik tedavi), özellikle ağrılı alanlar için geçici rahatlama sağlamak için kullanılabilir. Topikal kortikosteroidlerin uygulanmasıyla tipik olarak aşındırıcı ve ülseratif koşullar yönetilebilir. Bazı durumlarda diş hekiminiz sistemik steroidler veya başka ilaçlar reçete edebilir.
Oral liken planus bulaşıcı değildir ve iyi ayarlanmış bir diyet, aktivite ve azalan stresten oluşan sağlıklı bir yaşam tarzını takip etmek faydalıdır. Oral liken planusta genellikle minimum tatlandırıcı ve diğer bileşenler içeren hafif diş macunu kullanmak gerekir. Ayrıca yumuşak bir diş fırçası kullanmak önemlidir.
Oral liken planus ve kanser arasında bir bağlantı olabilir mi?
Bu bağlantı tartışmalıdır, ancak ikisi arasında bir ilişki öngören durumlar vardır. Bu endişe, genellikle biyopsi ile kesin bir teşhise yönelik temel ihtiyacı güçlendirir. Ek olarak, oral liken planuslu tüm hastalar, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve şüpheli değişiklikleri izlemek için takip muayenelerine tabi tutulmalıdır. Son olarak, oral liken planusunuz tıbbi tedaviye yanıt vermiyorsa veya anlamlı bir ilerleme fark ederseniz, daha fazla değerlendirme için diş hekiminizle görüşmelisiniz.
